Een last onder dwangsom is een maatregel die kan worden opgelegd aan een persoon of organisatie die een overtreding begaat. Het houdt in dat de overtreder verplicht is om een bepaalde handeling uit te voeren of juist na te laten. Als de overtreder niet aan deze verplichting voldoet, moet hij een geldbedrag betalen (de dwangsom).

Doelgroep

Een last onder dwangsom kan worden opgelegd aan een individu, bedrijf of organisatie die een wettelijke verplichting niet naleeft of in overtreding is.

Doel

Het doel van een last onder dwangsom is om de overtreding ongedaan te maken en te voorkomen dat deze wordt herhaald. Het geldbedrag van de dwangsom is hierbij bedoeld als stok achter de deur.

De dwangsom dient als middel om de overtreder te stimuleren om zich aan de geldende regels te houden. Er wordt een termijn gesteld waarbinnen de overtreding moet worden beëindigd. Indien dit niet gebeurt, zal de dwangsom worden verbeurd (lees: de overtreder moet de dwangsom betalen).

De hoogte van de dwangsom kan variëren en wordt bepaald door de ernst van de overtreding en de potentiële schade of hinder die hierdoor wordt veroorzaakt. Het bedrag kan stijgen naarmate de overtreding voortduurt.

In het geval van voetbalvandalisme kan een last onder dwangsom worden opgelegd aan individuele vandalen, maar ook aan voetbalclubs, supportersgroepen of andere verantwoordelijke partijen die nalaten de benodigde maatregelen te nemen om incidenten te voorkomen.

Werkwijze

De werkwijze van een last onder dwangsom is als volgt:

• Constatering overtreding: Het overheidsorgaan constateert dat er sprake is van een overtreding van een bepaalde regel of voorschrift.
• Onderzoek en bewijsverzameling: Het overheidsorgaan voert vervolgens een onderzoek uit om de overtreding te bevestigen en verzamelt bewijsmateriaal om de overtreding aan te tonen.
• Voornemen tot last onder dwangsom: Het overheidsorgaan stuurt een brief naar de overtreder waarin het de overtreding vermeldt en aangeeft voornemens te zijn een last onder dwangsom op te leggen, tenzij de overtreding binnen een bepaalde termijn wordt beëindigd.
• Gelegenheid tot zienswijze: De overtreder krijgt de gelegenheid om zijn zienswijze op het voornemen tot last onder dwangsom kenbaar te maken. Dit kan schriftelijk gebeuren binnen een bepaalde termijn.
• Besluit tot opleggen van last onder dwangsom: Na ontvangst van de zienswijze, neemt het overheidsorgaan een besluit of de last onder dwangsom daadwerkelijk wordt opgelegd. Indien het besluit tot oplegging wordt genomen, wordt dit schriftelijk medegedeeld aan de overtreder.
• Oplegging van de last onder dwangsom: Het overheidsorgaan legt de last onder dwangsom op door middel van een beschikking. Hierin wordt vastgelegd welke overtreding moet worden beëindigd en binnen welke termijn dit moet gebeuren.
• Betaling van dwangsom: Indien de overtreder de overtreding niet binnen de gestelde termijn beëindigt, moet hij de dwangsom betalen. Dit is een financiële prikkel om de overtreding alsnog te beëindigen.
• Handhaving: Het overheidsorgaan houdt toezicht op de naleving van de opgelegde last onder dwangsom. Als blijkt dat de overtreding niet is beëindigd binnen de gestelde termijn, kan het overheidsorgaan verdere handhavingsmaatregelen treffen.

Naast een last onder dwangsom, bestaat er ook een preventieve last onder dwangsom. Het verschil tussen deze twee maatregelen zit met name in het tijdstip waarop deze worden opgelegd. Een last onder dwangsom wordt opgelegd nadat er een overtreding heeft plaatsgevonden.

Een preventieve last onder dwangsom daarentegen is gericht op het voorkomen van een mogelijke overtreding. Het wordt opgelegd voordat er sprake is van daadwerkelijke overtreding, maar wanneer er een redelijk vermoeden bestaat dat deze zal plaatsvinden.

Organisatie

Een last onder dwangsom is een bestuursrechtelijke maatregel die kan worden opgelegd door een bevoegde overheidsinstantie. Denk hierbij aan de gemeente, (college van burgemeesters en wethouders of de burgemeester), de provincie of de Staat.

In principe mogen de meeste overheidsorganen een dwangsom opleggen. In de praktijk zal een overtreder veelal te maken krijgen met de gemeente of de omgevingsdienst en minder vaak met de Staat of de provincie.

Meer informatie

• Last onder dwangsom – praktijkvoorbeeld Deventer